Şap hastalığı çift toynaklı hayvanlarda görülen bir virüsten kaynaklanan ve ülkemizde son zamanlarda hayvan pazarlarının kapatılmasına, görüldüğü yerlerin karantina altına alınmasına sebep olmuştur. Tespit edilmesinin ardından vakit kaybedilmeden aşılama çalışmaları başlatılırken 'Şap hastalığı belirtileri nedir, nasıl bulaşır? Şap virüsü tedavisi var mı, öldürür mü? Hangi illerde görüldü?' soruları da en sık araştırılanlar arasında yerini aldı. İşte tüm merak edilenler...
ŞAP HASTALIĞI NEDİR?
Şap, çift toynaklı hayvanlarda görülen viral bir hastalıktır. Halk arasında tabak veya dabak olarak adlandırılır. Evcil veya yabani tüm çift tırnaklı hayvanlarda görülebilen, kronik durumlarda zayıf ve yavru hayvanlarda ölüme sebebiyet veren, genellikle et, süt ve iş gücü kaybına sebep olan viral bir hastalıktır. Türkiye Tarım ve Orman Bakanlığınca ihbarı mecburi hastalıklar arasında yer almaktadır. Hastalığın mortalitesi düşük olmasına karşın yüksek morbiditeye sahiptir. Bu şu anlama gelir: Öldürücü olmamakla birlikte sürü içerisinde veya bölgede hızla yayılır. Her ne kadar zoonoz kabul edilse de insanlara bulaşma oldukça nadirdir.
ŞAP HASTALIĞI BELİRTİLERİ NEDİR?
Sığırlarda ateş, iştahsızlık, depresyon ve süt veriminde azalma ilk klinik bulgulardır. 24 saat içerisinde salya akışı başlar ve dil-dişetinde veziküller şekillenir. Keseciklere (veziküllere) interdigital bölgede, koroner bölgede, meme derisinde, ağız ve burun mukozasında rastlanabilir. Veziküllerin yırtılması ile geniş ülseratif yaralar şekillenebilir. Dildeki yaraların (lezyonların) genellikle birkaç günde iyileşmesine karşın ayaklardaki ve nazal bölgedeki lezyonlar çoğunlukla ikinci (sekunder) bakteriyel enfeksiyonlara maruz kalırlar. Sekunder bakteriyel enfeksiyonlar sonucu pneumoni ve mastitis görülebilir, tırnak düşebilir.
ŞAP HASTALIĞI NASIL BULAŞIR?
Hastalığın yayılışı 2 farklı unsurla gerçekleşir:
1- HASTA HAYVANLAR
- Bunların ağız salya akıntısı
- İdrar ve dışkıları
- Sütü
- Mihraklarda oluşan vezikülerin patlaması ile
2- TAŞIYICI HAYVAN VE KAYNAKLAR
- Fare, Kuşlar, Yaban domuzu, Kanatlılar hastalığın yayılmasında rol oynar.
- Suni tohumlama (Hastalıklı sperm veya malzeme ile)
- Hastalıklı ortamda bulunan kaba yem, hayvan altlığı, su,
- Hastalıklı ortamda kullanılan elbise, kıyafet ve malzemenin (sağım makinesi, kaşağı, zincir) dezenfekte edilmeden kullanılması,
- Hayvan nakilleri (Hastalıklı hayvan, malzeme veya dezenfekte edilmemiş taşıma araçları ile),
- Hastalıklı hayvan ürünlerinin gerekli işleme tabi tutulmadan piyasaya sürülmesi hastalığın salgın haline gelmesinde önemli rol oynar.
ŞAP HASTALIĞI TEDAVİSİ VAR MI, ÖLDÜRÜR MÜ?
Şap hastalığının etkenine direkt tedavi uygulanmıyor ancak yan etkilerden dolayı oluşan enfeksiyonların tedavisi gerçekleştiriliyor. Ölüm oranı düşük olan şap hastalığında, ağızdaki yaralar için karbonatlı, sodalı su ve sirkeyle ağız içi yıkanıyor. Ayaklara dezenfektan uygulanıyor. Hasta hayvanlara A vitamini açısından zengin besinler takviye ediliyor. Ayrıca ateşli dönemlerde antibiyotik kullanımına başvuruluyor.
ŞAP HASTALIĞINDAN KORUNMAK İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER NEDİR?
HASTALIK ÇIKMADAN YETİŞTİRİCİLERİN ALACAĞI ÖNLEMLER
📍Ahır girişlerinde şap hastalığına etkili dezenfektanlar (örn: sitrik asit veya sudkostik) ile muamele edilmiş paspasların sürekli bulundurulması.
📍Ahırlara hayvan bakıcılarından başka kimsenin sokulmaması, bakıcıların da farklı kıyafet ve ayakkabı ile ahıra girmesi,
📍Sağım öncesi ellerin, otomatik sağım makinelerinin ve memelerin temizliğine özen gösterilmesi.
📍Yeni satın alınan hayvanların 15 gün süre ile karantinaya alınması ve süre sonunda sağlam ise diğer hayvanların yanına sokulmaması.
📍Mera mevsiminde enfekte meralara hayvanların gönderilmemesi.
📍Enfekte bölgelerden ot, saman, vb.nin alınmaması.
HASTALIK ÇIKMADAN VETERİNER TEŞKİLATININ ALACAĞI ÖNLEMLER
📍4-6 ayda bir düzenli şekilde aşılama yapılması
📍Hayvan hareketlerinin kontrol edilmesi.
📍Hayvan sevkiyatından önce hayvanların aşılanması ve 3 hafta sonunda sevkiyata izin verilmesi.
📍Hayvancılıkla uğraşanların eğitilmesi.
HASTALIK ÇIKTIKTAN SONRA YETİŞTİRİCİLERİN ALACAĞI ÖNLEMLER
📌Hasta hayvanlar ile sağlıklı hayvanların hemen birbirinden ayrılması.
📌Hasta hayvanların bulunduğu yerin dezenfeksiyonu
📌Hasta hayvanların altlıklarının yakılması.
📌Hayvan bakıcılarının ayrılması
📌En hızlı şekilde Veteriner Hekimin haberdar edilmesi.
HASTALIK ÇIKTIKTAN SONRA VETERİNER TEŞKİLATININ ALACAĞI ÖNLEMLER
📌Kesin tanı için marazi madde alınarak en seri şekilde Şap Enstitüsüne gönderilmesi.
📌Hastalık çıkan yere kordon konulması, çift tırnaklı hayvan ve ürünlerinin çıkışının durdurulması.
📌Alınacak sonuç doğrultusunda hastalar, şüpheliler ve 5 aylıktan küçükler dışında kalan tüm hayvanların aşılanması.
📌Ölen hayvanların yakılarak veya gömülerek imha edilmeleri.
📌Sahibinin isteği doğrultusunda karantina bölgesinde kesilecek hayvanlara Hayvan Sağlığı Zabıtası hükümlerinin uygulanması.
ŞAP VİRÜSÜ HANGİ İLLERDE GÖRÜLDÜ?
Manisa'nın Sarıgöl ilçesinden sonra Zonguldak'ta Ereğli, Alaplı, Kozlu, Gökçebey ilçeleri ve merkeze bağlı köylerde ahırlarda inek, koyun ve keçi gibi hayvanlarda şap hastalığı tespit edildi. Devrek ilçesi ise önlem amacıyla kapsama alınarak toplam 215 köy karantina altına alındı.
İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ekipleri hastalığın görüldüğü bölgelerde aşılama çalışması başlattı.
