EYT Emeklilikte Yaşa Takılanlar yasası için bekleyiş sürüyor. EYT için yapılan çalışmalar aşağı yukarı tamamlanırken, bu yılın sonlarına doğru, Aralık ayında yasayla ilgili detayların kamuoyuyla paylaşılması bekleniyor.
EYT Emeklilikte Yaşa Takılanlar yasası için bekleyiş sürüyor. EYT için yapılan çalışmalar aşağı yukarı tamamlanırken, bu yılın sonlarına doğru, Aralık ayında yasayla ilgili detayların kamuoyuyla paylaşılması bekleniyor.
Bu bağlamda, EYT yasası hakkında milyonlarca vatandaşın merak ettiği detaylarla ilgili aramalar da internetten yapılmaya devam ediyor. Peki, EYT sonrası ilk maaş ne zaman hesaplara yatacak? Emeklilik zorunlu olacak mı? İşte tüm merak edilen bu soruların yanıtları...
EYT NE ZAMAN ÇIKACAK? EYT YASASI HAZIRLANDI MI?
8 Eylül 1999 tarihi öncesinde sigortalı olanlar yeni emeklilik yasasını dört gözle bekliyor. Emeklilikte yaşa takılanlara emeklilik yolunu açacak düzenleme için ilgili bakanlıklardan oluşan komisyon hazırlıklarını neredeyse tamamladı. Yaklaşık 1,5 ay sonra detaylar kamuoyu ile paylaşılacak.
Emeklilikte yaşa takılanlar için EYT yasasının çıkmasıyla 2023 yılından itibaren emeklilik yolunun açılması bekleniyor. Maaşların nasıl bağlanacağı, nasıl hesaplama yapılacağı yasanın zorunlu olup olmayacağı konuları ise en çok merak edilenler arasında yer alıyor.
EYT MAAŞ HESABI İÇİN 3 DÖNEM SÖZ KONUSU
EYT maaş hesabında 3 sönem dikkate alınacak. Bu dönemler şu şekilde:
- 2000 yılı öncesi
- 2000 yılı - Ekim 2008 arası ve
- Ekim 2008'den sonraki dönem
Bu 3 dönemdeki hesaplar yapıldıktan sonra birleştirilerek emeklinin maaşı netleştirilecek. Kısacası, emekli maaşı hesaplaması yapılırken sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınacak.
EMEKLİ MAAŞI HESAPLANIRKEN DİKKATE ALINACAK DETAYLAR
EYT sonrası vatandaşların maaş hesabında ise şu 5 kriter dikkate alınacak:
- Kişilerin çalıştıkları yıllar
- Aylık kazançları
- Çalışma süreleri
- Yaş beklerken ödenen fazla primler
- İşe ara verip vermemiş olmaları
KİMLER YÜKSEK EMEKLİ MAAŞI ALACAK?
EYT' sonrası, temelde diğer hak sahipleri gibi prim gün sayısı çok olanlar değil SGK'ya bildirilen prime esas kazanç yani brüt maaşı yüksek olanlar daha fazla emekli maaşı alacak.
Bütün çalışma hayatı asgari ücret üzerinden bildirilenler ise daha düşük maaş alacak. Burada üç ayrı hesaplama yapıldığı için tüm kazançlar önem kazanıyor. Yani son yıllar değil ilk çalışma hayatınızdan bu güne kadar tüm kazançlarınıza bakılıyor.
Ayrıca 3 döneme ilişkin farklı Aylık Bağlama Oranları ve güncelleme katsayılarıyla nedeniyle; bu oranların yüksek olduğu dönemlerde primi daha fazla olan hak sahipleri daha yüksek emekli maaşı alacak.
EYT YASASI ÇIKTIĞINDA 1,5 MİLYON KİŞİ EMEKLİ OLABİLECEK
EYT yasası kapsamında yaklaşık 4 milyon kişinin olduğu ifade edilirken, yasa çıktığı ilk anda yaklaşık 1,5 milyon kişinin emeklilik hakkı elde edeceği öngörülüyor.
Ayrıca, yaş şartı dışında primini ve çalışma süresini tamamlanmayan yaklaşık 3 milyon kişinin olduğu tahmin ediliyor. Bu kişiler gerekli şartları tamamladığında kademe kademe emekli olacak.
EN AZ 5.000 GÜN PRİM GEREKİYOR
Gerekli şartlardan biri de prim; 8 Eylül 1999 öncesine dönüldüğünde bile yine en az 5.000 gün prim gerekecek. Bunun dışında yasanın getirdiği prim gün sayısı kabul edilirse bu kez işe giriş tarihine göre 5.000 ile 5.975 gün gerekecek.
Böylece EYT'li olmasına rağmen primi eksik olanlar açısından emeklilik mümkün olmayacak. Yasanın başvuru süresine göre bu kişilerin primlerini tamamladıklarında emeklilik hakkı doğmuş olacak.
Burada 3.600 günden kısmi emeklilik hakkı olsa da orada yaş şartı bulunuyor. buna göre kısmi emeklilikte yaş şartı erkeklerde 60 kadınlarda 58'i bulabiliyor.
KADINLARDA 20 ERKEKLERDE 25 YIL BEKLEME ŞARTI
Prim gün sayısını tamamlamış olsa bile bir EYT'linin emekli olabilmesi için yıl şartını da yerine getirmesi gerekiyor. Yasanın çıkmasından önce sigortalı olanlar için kadınlarda 20 erkeklerde ise 25 yıl bekleme şartı bulunuyor.
Buna göre kadınlar açısından yıl şartı 8 Eylül 2019 yılında tamamlandığı için bu şart sadece erkeklerde geçerli olacak. Ayrıca 8 Eylül 1997'den önce emeklilik sigortası başlangıcı olan erkekler de bu şartı tamamlandı.
EMEKLİLİK HAKKI KAZANAN NE ZAMAN BAŞVURU YAPACAK?
EYT çalışması Aralık ayında Meclis'ten çıkıp yasalaşırsa başvuru süreci de başlayacak. Bundan sonra prim ve süresi dolmuş hak sahibi EYT'liler kendi seçtikleri bir tarihte ya da şartları tamamladıkları tarihte SGK'ya başvurarak emeklilik talep edecek.
EMEKLİLİK MECBURİ Mİ OLACAK?
Çalıştıkları yerde yüksek maaş alan vatandaşların en çok merak ettiği sorulardan bir tanesi de bu. SGK mevzuatına göre bir vatandaşın emekli edilmesi için sigortalının talebi gerekiyor. Yani sigortalılar isterlerse şartları doldurduktan sonra emekli olabilir veya çalıştıkları yerde devam edebilir.
EYT yasası ile de zorunlu bir başvuru süreci ve emeklilik olmayacağı ifade ediliyor. Burada da isteyen EYT'liler emekli olmak için başvuruda bulunacak.
EYT'Lİ OLANLAR İLK MAAŞINI NE ZAMAN ALACAK?
Emekli maaşları için süreç hak sahibinin başvuru tarihi itibariyle başlıyor. Ancak emekli maaşı hesaplaması dilekçenin verildiği aydan sonraki ay başından itibaren yapılıyor. Örneğin EYT yasasının Aralık ayında çıktığını varsayarsak, emekli olmak için başvuran bir EYT'linin maaş hesaplaması sir sonrası ay başından itibaren yapılıyor.
Yani 1 Ocak tarihi itibarıyla maaş hesabı başlayacak. Maaş bağlanana kadar da biriken tutar süreç tamamlanınca emeklinin banka hesabına yatacak.