Kronik bir hastalık olarak bilinen ve temelde beyindeki elektrik sinyalleriyle ilgili olan, nörolojik bir rahatsızlık olan epilepsi, nöbetlerle ortaya çıkarak kendisini belli eder. Nöbetler çok uzun sürmemekle birlikte kasılmalar, ağızda köpük, bilinç kaybı gibi belirtiler gözlemlenebilir. Peki sara hastalığı nedir? Epilepsi hastalığı neden olur, bulaşıcı mıdır, belirtileri nelerdir? Sara - epilepsi tedavisi var mı, öldürür mü? İşte merak edilenler...
EPİLEPSİ NEDİR?
Epilepsi ya da halk dilindeki adıyla sara hastalığı beynin bir bölgesindeki hücrelerin anormal elektrik sinyali yollamasıyla ortaya çıkar. En bilinen şekliyle epilepsi, nöbetler ile kendini belli eder. Epilepsi nöbetleri, ani şekilde ortaya çıkar ve beynin tümüne ya da belirli bir bölümüne yayılır. Epilepsi nöbet tipleri beynin hangi bölgesinde başladığına göre değişir.
Bazı epilepsi nöbetlerinde bilinç kaybı, kontrolsüz vücut harekeleri olabileceği gibi, bazı nöbetlerde belirtiler silik hissedilir. Çoğu epilepsi nöbeti 30 saniye ila 2 dakika arasında sürer. 5 dakikadan daha uzun süren bir nöbet varsa acil tıbbi yardım alınması gerekir.
EPİLEPSİ HASTALIĞI (SARA) NEDEN OLUR?
Epilepsi, birçok nedene sahip olabilen ve her yaşta ortaya çıkabilen bir durumdur. Çoğunlukla çocukluk döneminde başlar. Beyni etkileyen her türlü hastalık epilepsi nöbetlerine neden olabilir. Epilepsinin nedenleri arasında şunlar bulunur:
- Anne karnında geçirilen enfeksiyonlar
- Doğum sırasında bebeğin oksijensiz kalması
- Kafa travması
- Genetik ve metabolik hastalıklar
- Tümörler
- Gelişimsel beyin malformasyonları
- Menenjit gibi beyin enfeksiyonları epilepsiye yol açabilir.
EPİLEPSİ - SARA BELİRTİLERİ NELERDİR?
Epilepsi beyindeki bir fonksiyon bozukluğu olduğundan, beynin etkilenen bölgesinin yürüttüğü işleve göre semptomlar farklılaşabilir. Bazı belirtiler şunlardır:
- Vücutta ani kasılmalar
- Kollarda ve bacaklarda kontrol edilemeyen sallantılar
- Şuur kaybı
- Seri şekilde baş sallama hareketi
- Kısa bir süre seslere veya konuşmalara yanıt verememe
- Sabit bir noktaya bakmak
- Hızlı göz kırpmak
- Korku, anksiyete ya da deja vu (o anı önce yaşamış gibi hissetme) gibi psikolojik semptomlar
Nöbet Öncesi Belirtiler: Aura'lar
Nöbet, beynin küçük bir bölgesinden başlıyorsa, kişi nöbetin başlangıcında bazı belirtiler yaşayabilir. Buna "aura" denir. Bu belirtiler, beynin hangi alanın anormal elektriksel aktiviteyle ilintili olduğunu gösterir.
- Uyuşma
- Görme veya duyma değişikliği
- Hoş olmayan kokular alma
- Mide bulantısı ya da midede baskı hissi
- Ani korku hissi
EPİLEPSİ - SARA BULAŞICI MIDIR?
Epilepsi kronik bir hastalık olmakla birlikte bulaşıcı değildir. Kronik hastalıklar fiziksel etkilerine ek, hastaların psikolojileri üzerinde olumsuz etkili olabilir. Kronik bir hastalıkla yaşayan kişinin, bu hastalığın sağlığının bir parçası olduğunu kabul etmesi önemlidir. Kronik hastalıklarda, hastalıklar tedavi olunca geçecek şeyler değildir. Hasta, öncelikle hastalığının sağlığının bir parçası olduğunu kabul etmeli, hastalığıyla yaşamayı ve hastalığın olumsuz etkilerini azaltmayı öğrenmelidir. Epilepsi hastalığında kontrolsüz nöbetler yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir, fiziksel olarak yaralanmaya sebep olabilir. Bütün bunlar başta hasta ve sonrasında yakınları için zaman zaman bunaltıcı olabilir veya depresyona yol açabilir. Hastalığın hasta üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için şunlar yapılabilir:
- Stresi yönetmek çok önemlidir. Stres vücut için olağan ve gereklidir. Fazla stres ise var olan sağlık sorunlarını artırabileceği gibi daha birçok soruna neden olabilir. Bu nedenle hasta stresini azaltabilecek yöntemler geliştirmelidir. Böylece stresin nöbetleri tetiklemesinin önüne geçilebilir.
- Alkollü içecekleri sınırlandırılmalıdır.
- Sigaradan kaçınılmalıdır.
- Hekim tarafından verilen ilaçlar doğru şekilde kullanılmalıdır.
- Yeterli ve düzenli uyumak önemlidir. Uyku eksikliği nöbeti tetikleyebilir. Yetişkinler için 7-9 saat arası mümkünse gece uykusu düzenli hale getirilmelidir.
- Egzersiz yapmak, fiziksel ve psikolojik sağlığın korunmasına, depresyonun azalmasına yardımcı olabilir.
SARA - EPİLEPSİ TEDAVİSİ VAR MI, ÖLDÜRÜR MÜ?
Epilepsi hastaları, büyük ölçüde erken ölüm riskiyle karşı karşıya kalmaktadır. Fokal veya jeneralize tonik-klonik nöbetler, en yaygın ölüm nedenidir. Bununla birlikte, diğer nöbet türleri, anti-nöbet tedavileri ve komorbid bozukluklar mortaliteyi artırabilir.
Epilepsi hastalarının çoğu anti-epileptik denilen epilepsi ilaçları yoluyla tedavi edilebilir. İlaçlarla nöbetlerin durdurulması amaçlanır. Bu nedenle ilaçların düzenli olarak kullanımı önemlidir. İlaç tedavisi, hastaların büyük bir bölümünde etkili olmasına rağmen, kimi hastalarda beklenen etkiyi sağlayamayabilir. Bu hastalarda epilepsiye sebep olan altta yatan duruma göre cerrahi tedaviler uygulanabilir.
İki tür epilepsi cerrahi yöntemi vardır:
İlki epileptik odağın kendisinin kaldırılmasıdır (rezektiv cerrahi).
İkincisi nöbet yayılım yollarının kesilmesi yoluyla nöbetlerin yayılmasını, sıklık ve şiddetini azaltmaya yönelik olan cerrahi yöntemdir (fonksiyonel cerrahi, palyatif cerrahi).
Kimi uygun hastalarda ise vagus sinir stimülatörü denilen tedavi uygulanabilmektedir. Göğüs altına yerleştirilen pil, vagus sinirini belli aralıklarla uyarır ve bu nöbetlerde azalma sağlayabilir. Bu tedavi yöntemiyle hastalarda belirgin düzelme sağlanabilir.
Diğer bir tedavi seçeneği de ketojenik diyettir. Bazı tür epilepsilerde etkili olan bu diyet yağdan çok zengin beslenilmesi prensibine dayanır. Ancak uzman hekimin onayıyla, diyetisyen kontrolünde uygulanmalıdır.
