İslam alemi için büyük önem arz eden, yılın en önemli zamanı Üç Aylar'a kısa bir süre kaldı. Feyiz ve bereket kapılarının ardına kadar açıldığı bu müstesna zaman dilimi, Recep, Şaban ve Ramazan aylarını içinde barındırıyor. Kur'an'ın nazil olduğu, en faziletli kandillerin yaşandığı ve kulun Rabbine en yakın olduğu anların vuku bulduğu bu mübarek dönemi ibadetlerle geçirmek isteyenler, 'Üç aylar orucu ne zaman başlıyor?Üç aylar orucu nasıl tutulur, farz mı, sevabı nedir?' sorularının cevabını araştırıyor. Bu ayları değerlendirmenin en kıymetli yollarından biri, nafile oruçlarla nefsi terbiye etmek ve Ramazan'a hazırlanmak olurken merak edilen tüm soruları sizler için cevapladık.
ÜÇ AYLAR ORUCU NE ZAMAN BAŞLIYOR 2025?
İslam aleminin özlemle beklediği, rahmet ve mağfiret mevsimi Üç Aylar, Diyanet İşleri Başkanlığı'nın resmi dini günler takvimine göre 21 Aralık 2025 Pazar günü itibarıyla başlayacaktır. Üç Aylar'ın başlangıcı, aynı zamanda Receb ayının ilk gününe ve bu mübarek dönemin ilk kandili olan Regaib Kandili'ne işaret etmektedir. Her yıl Hicri takvime göre ilerleyen bu tarihler, Miladi takvimde bu yıl Aralık ayının sonuna denk gelmektedir. Müslümanlar, Receb ayının ilk gününden itibaren nafile oruçlarla manevi bir hazırlık sürecine girerek, Şaban ayında bu ibadetlerini artırır ve Ramazan ayının farz orucuna tam bir hazırlık yapmış olurlar.
Hz. Peygamber, Recep ayı girdiğinde "Allah'ım! Recep ve Şaban'ı bize mübarek kıl ve bizi Ramazan'a ulaştır." diye dua etmiştir (Ahmed b. Hanbel, Müsned, I, 259). Ramazan ayında oruç tutmak farzdır (Bakara, 2/184-185). Recep ve Şaban aylarında ise; Hz. Peygamberin (s.a.s.) diğer aylara oranla daha fazla nafile oruç tuttuğu, ancak Ramazan'ın dışında hiçbir ayın tamamını oruçlu geçirmediği hadis kaynaklarında yer almaktadır (Buhârî, Savm, 52-53; Müslim, Sıyâm, 173-79). Bu itibarla, Recep ve Şaban aylarının aralıksız olarak oruçlu geçirilmesinin dinî bir dayanağı yoktur. Kişi, sağlığı müsait olup güç yetirdiği takdirde bu aylarda dilediği kadar nafile oruç tutabilir.
ÜÇ AYLARDA ORUÇ TUTMAK FARZ MI, SÜNNET Mİ?
Üç Aylarda (Receb, Şaban) tutulan oruçların dini hükmü sıkça merak edilmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın resmi açıklamasına göre, Ramazan ayı dışındaki bu aylarda tutulan oruçlar farz değildir; aksine, bunlar nafile (sünnet, mendup veya müstehap) oruçlar kategorisinde yer alır. İslam fıkhında farz, yapılması kesin olarak emredilen ve terk edilmesi günah sayılan ibadetleri ifade eder (Beş vakit namaz, Ramazan orucu gibi). Nafile ibadetler ise, farz ve vacip dışında kalan, kişinin isteğe bağlı olarak yapabileceği, yaptığı takdirde sevap kazanacağı, ancak terk ettiğinde günah sayılmayacak ibadetlerdir.
Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) Receb ve özellikle Şaban aylarında Ramazan dışındaki diğer aylara göre daha çok nafile oruç tuttuğu rivayet edildiği için, bu aylarda oruç tutmak sünnet ve büyük bir fazilet olarak görülür. Bu oruçlar, Ramazan'a hazırlık amacıyla nefsi terbiye etmek ve manevi kazancı artırmak isteyenler için büyük bir fırsattır.
ÜÇ AYLAR ORUCU NASIL TUTULUR?
Üç Aylarda tutulan oruçlar, Ramazan oruçları gibi farz değil, nafile (sünnet/mendup) ibadet hükmündedir. Bu oruçların tutuluş şekli, temel kaideler açısından Ramazan orucuyla aynıdır: İmsak vaktinden (fecr-i sâdık) önce niyet edilerek oruca başlanır ve akşam ezanıyla (güneşin batışı) oruç açılır. Ancak nafile oruçlarda niyet zamanı daha esnektir. Nitekim Diyanet İşleri Başkanlığı'nın açıklamalarına göre, nafile oruçlarda imsak vaktinden sonra öğleye yakın bir zamana kadar niyet edilebilir. Yeter ki niyet edilen andan itibaren orucu bozan bir durum yaşanmamış olsun. Bu aylarda oruç tutmak için özel bir kısıtlama veya belirli bir gün zorunluluğu bulunmamaktadır; kişi dilediği günlerde (özellikle Pazartesi ve Perşembe gibi sünnet olan günlerde) oruç tutarak sevabını artırabilir. Ayrıca, oruç tutulacak günlerin Receb ve Şaban ayının tamamı olması şart değildir; önemli olan Ramazan'a manevi bir hazırlık yapmaktır.
ÜÇ AYLAR ORUCUNA NASIL NİYET EDİLİR?
Nafile oruçlar kapsamında değerlendirilen Üç Aylar oruçlarında niyet, ibadetin geçerliliği için temel şarttır. Ancak bu niyetin şeklinde kolaylık esas alınmıştır. Fıkıh âlimlerinin görüşlerine göre, nafile oruç için gece yatarken veya sahur yemeği esnasında, hatta imsak vaktinden sonra öğleye yakın bir zamana kadar niyet edilebilir. Önemli olan, kalpte oruç tutma arzusunun bulunmasıdır. Dil ile niyet etmek (sözlü ifade) şart olmamakla birlikte, niyetin kuvvetlenmesi açısından tavsiye edilir. Basitçe şöyle niyet edilebilir:
"Niyet ettim Allah rızası için Receb ayında nafile oruç tutmaya."
ÜÇ AYLARDA ORUÇ TUTMANIN SEVABI NEDİR?
Üç Aylarda tutulan nafile oruçlar, Müslümanlar için sadece Ramazan'a bir hazırlık değil, aynı zamanda manevi dereceleri katlayan ve günahlardan arınmaya vesile olan büyük bir fırsattır. Bu dönemde yapılan her ibadete kat kat fazla sevap verileceği, başta Peygamber Efendimiz (s.a.v) olmak üzere birçok kaynakta müjdelenmiştir.
Faziletinin Kaynağı: Üç Ayların ilki olan Receb ayı, Allah'ın ayı; Şaban ayı, Peygamber Efendimiz'in (s.a.v) ayı; Ramazan ayı ise ümmetin ayı olarak anılır. Özellikle Receb ve Şaban ayında tutulan oruçlar, Ramazan ayının bereketine ulaşmada bir köprü görevi görür. Tirmizî'de geçen bir Hadis-i Şerif'e göre, Efendimiz'in (s.a.v) Şaban ayında diğer aylardan daha fazla oruç tuttuğu rivayet edilmiştir.
Katlanmış Sevap: Müfessir ve fakihler, bu aylarda tutulan oruçların sevabının diğer zamanlarda tutulan nafile oruçlara kıyasla çok daha fazla olduğunu belirtirler. Hadislerde Receb ayında bir gün oruç tutmanın dahi büyük sevaplara vesile olacağı ifade edilmiştir. Oruç ibadetinin sevabı bizzat Allah (c.c.) tarafından verileceği için, bu aylarda tutulan oruçların mükafatı da sınırsız kabul edilir.
Günahlardan Arınma ve Tövbe: Oruç, nefsi terbiye etmenin ve manevi kirlerden temizlenmenin en etkili yollarından biridir. Bu aylarda tutulan oruçlar, kulun Allah'a (c.c.) olan teslimiyetini güçlendirir. Genel olarak oruç ibadeti, kişinin takvasını artırarak onu cehennem ateşinden koruyacak bir kalkan olarak nitelendirilir. Üç Ayların faziletli günlerinde bu kalkan daha da sağlamlaşır.
